Nhật Bản khởi động chiến dịch tranh cử Thượng viện: Cuộc đua quyết định cán cân quyền lực

Tokyo, ngày 3/7/2025 – Nhật Bản đã chính thức bước vào chiến dịch tranh cử Thượng viện đầy căng thẳng và quan trọng, với ngày bầu cử được ấn định vào 20/7 tới đây. Trong bối cảnh lạm phát kéo dài, dân số già hóa nhanh chóng và các vấn đề an ninh khu vực gia tăng, cử tri Nhật Bản đang đối mặt với một lựa chọn mang tính quyết định: liệu liên minh cầm quyền có duy trì được đa số ghế trong Thượng viện hay không?

248 ghế, 124 được bầu lại – Cán cân quyền lực đang được định hình

Thượng viện Nhật Bản có tổng cộng 248 ghế, trong đó mỗi nghị sĩ có nhiệm kỳ 6 năm. Tuy nhiên, bầu cử được tổ chức luân phiên 3 năm một lần với một nửa số ghế được đưa ra tranh cử. Trong lần bầu cử năm 2025 này, có 124 ghế được bầu lại, cộng thêm 1 ghế bổ sung do khuyết vị trí.

Trong số này:

75 ghế được bầu theo khu vực bầu cử địa phương
50 ghế được bầu theo hình thức tỷ lệ đại diện toàn quốc (proportional representation)

Cuộc bầu cử này không chỉ mang tính chất định hình chính sách trong 3 năm tới, mà còn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến vị thế của Thủ tướng Ishiba Shigeru và tương lai của liên minh cầm quyền do Đảng Dân chủ Tự do (LDP) dẫn đầu cùng với Đảng Komeito.

Liên minh cầm quyền đặt mục tiêu duy trì đa số – Một thử thách không dễ dàng

Thủ tướng Ishiba Shigeru khẳng định mục tiêu của liên minh cầm quyền là duy trì đa số tại Thượng viện, nhằm đảm bảo sự ổn định trong điều hành chính phủ và thực thi chính sách.

Hiện liên minh đang nắm giữ 75 ghế không đưa ra bầu lại, do đó cần giành thêm ít nhất 50 ghế trong lần bầu cử này để tiếp tục giữ đa số (tổng cộng 125/248 ghế).

Tuy nhiên, sự mất mát đa số tại Hạ viện trong kỳ bầu cử tháng 10/2024 đã đặt ra thách thức lớn đối với LDP và Komeito. Một kết quả không như kỳ vọng tại Thượng viện sẽ khiến Thủ tướng Ishiba và nội các đối mặt với áp lực tái cấu trúc hoặc thậm chí là kêu gọi bầu cử lại.

Các chủ đề nóng của chiến dịch: Lạm phát, lương hưu và an ninh

🔥 1. Lạm phát và giá tiêu dùng

Một trong những chủ đề trọng tâm của chiến dịch năm nay là lạm phát kéo dài. Kể từ tháng 12/2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng trên 3% trong suốt 6 tháng liên tiếp – mức cao so với tiêu chuẩn Nhật Bản vốn quen với môi trường lạm phát thấp hoặc thậm chí giảm phát.

Nhiều đảng đối lập chỉ trích chính sách tiền tệ và tài khóa của chính phủ Ishiba là thiếu hiệu quả trong kiềm chế giá cả, trong khi mức lương thực tế của người dân không tăng tương xứng.

👵 2. Lương hưu và dân số già hóa

Vấn đề lương hưu và dân số già hóa tiếp tục là mối quan tâm lớn của cử tri, nhất là khi tỷ lệ người trên 65 tuổi đã vượt 29% – cao nhất trong các quốc gia phát triển. Áp lực lên hệ thống an sinh xã hội đang tăng cao, đòi hỏi các chính sách cải cách quỹ hưu trí, khuyến khích sinh con và nhập cư có kiểm soát.

Các chính đảng đưa ra nhiều đề xuất khác nhau, từ giảm tuổi nghỉ hưu linh hoạt, ưu đãi thuế cho các gia đình đông con, đến việc thúc đẩy lao động nữ và người cao tuổi tham gia thị trường việc làm.

🌏 3. Ngoại giao và an ninh quốc phòng

Trong bối cảnh tình hình khu vực Đông Bắc Á căng thẳng với vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên, tranh chấp biển đảo với Trung Quốc và căng thẳng xuyên Thái Bình Dương, các chính sách an ninh quốc phòng cũng được quan tâm đặc biệt.

Liên minh cầm quyền khẳng định sẽ duy trì ngân sách quốc phòng trên 2% GDP và tăng cường hợp tác chiến lược với Mỹ, đồng thời đẩy mạnh năng lực phòng thủ độc lập.

Các đảng đối lập thì tỏ ra thận trọng với việc sửa đổi điều 9 Hiến pháp – điều khoản nổi tiếng về chủ nghĩa hòa bình của Nhật Bản.

17 ngày vận động tranh cử – Cơ hội cuối cùng để thuyết phục cử tri

Chiến dịch tranh cử chính thức kéo dài 17 ngày, từ nay đến hết ngày 19/7. Trong thời gian này, các ứng viên và đảng phái sẽ thực hiện:

Diễn thuyết tại các ga tàu, quảng trường, siêu thị lớn
Phát biểu trực tuyến qua YouTube, TikTok và các nền tảng xã hội
Tổ chức tranh luận chính sách với đối thủ

Các đài truyền hình quốc gia như NHK, TBS và Fuji TV dự kiến sẽ phát sóng các chương trình tranh luận chính sách trực tiếp, nhằm giúp cử tri có cái nhìn rõ ràng hơn trước khi bỏ phiếu.

Ý nghĩa chiến lược của cuộc bầu cử Thượng viện 2025

Không giống như Hạ viện, Thượng viện Nhật Bản không có quyền giải tán, nhưng lại giữ vai trò kiểm soát và thông qua các chính sách dài hạn, đặc biệt là ngân sách và sửa đổi hiến pháp.

Việc duy trì đa số trong Thượng viện sẽ giúp Thủ tướng Ishiba có thêm “bệ đỡ chính trị” để triển khai các cải cách như: