Ông Trump chỉ trích hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật “quá một chiều”: Căng thẳng mới trong quan hệ đồng minh?

Trong bối cảnh Mỹ và Nhật Bản chuẩn bị bước vào vòng đàm phán thương mại mới, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ đưa ra những phát biểu gây tranh cãi liên quan đến hiệp ước an ninh song phương giữa hai nước. Ông cho rằng hiệp ước đã tồn tại hơn 60 năm này là “quá một chiều” và không mang lại lợi ích tương xứng cho Washington.

“Nhật không cần làm gì nếu Mỹ bị tấn công”

Phát biểu tại cuộc họp nội các ngày 10/4, ông Trump nhấn mạnh rằng Mỹ đã chi hàng trăm tỷ USD trong nhiều thập kỷ để bảo vệ Nhật Bản, nhưng Tokyo không có nghĩa vụ tương tự nếu Washington bị tấn công.

“Chúng ta chi hàng trăm tỷ USD để bảo vệ Nhật Bản, nhưng họ không trả bất kỳ thứ gì. Nếu Mỹ bị tấn công, Nhật Bản không cần phải làm gì để bảo vệ Mỹ,” ông Trump nói với báo giới.

Theo ông Trump, điều khoản này của hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật không chỉ bất công mà còn “khó tin” về mức độ “tệ hại” trong nội dung. “Tôi tự hỏi ai đã dựng lên hiệp ước này – đó phải là những người căm ghét hoặc không quan tâm đến đất nước chúng ta,” ông nói thêm.

Hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật: Di sản từ Chiến tranh Lạnh

Hiệp ước an ninh song phương giữa Mỹ và Nhật Bản được ký kết lần đầu vào năm 1951, và sau đó được sửa đổi năm 1960. Theo nội dung hiện tại, Mỹ được phép duy trì căn cứ quân sự trên lãnh thổ Nhật Bản để bảo vệ nước này trước các mối đe dọa an ninh, đổi lại Tokyo từ bỏ quyền phát động chiến tranh theo Hiến pháp hòa bình của mình.

Hiện nay, có hơn 50.000 binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại Nhật Bản – con số lớn nhất tại bất kỳ quốc gia nào ngoài lãnh thổ Mỹ. Những căn cứ này đóng vai trò chiến lược quan trọng trong việc duy trì sự hiện diện của Washington tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng gia tăng ảnh hưởng quân sự.

Tuy nhiên, ông Trump từ lâu đã không hài lòng với sự phân chia trách nhiệm an ninh giữa Mỹ và các đồng minh. Trong nhiệm kỳ đầu của mình, ông từng nhiều lần chỉ trích các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức không chi trả đủ cho sự hiện diện quân sự của Mỹ trên lãnh thổ họ.

Nhật Bản thực sự “không trả gì”?

Mặc dù ông Trump cho rằng Nhật Bản “không trả gì” để được Mỹ bảo vệ, thực tế Tokyo vẫn đóng góp tài chính đáng kể trong khuôn khổ chương trình chia sẻ chi phí. Theo hãng tin Kyodo, Nhật Bản hiện chi khoảng 2 tỷ USD mỗi năm để hỗ trợ các chi phí liên quan đến binh sĩ Mỹ đồn trú, bao gồm lương cho nhân viên địa phương, chi phí tiện ích, cũng như trang bị huấn luyện.

Ngoài ra, Nhật Bản cũng đang thúc đẩy mạnh mẽ quá trình hiện đại hóa quân đội. Bước sang năm thứ ba trong kế hoạch quốc phòng kéo dài 5 năm, Tokyo vừa phê duyệt ngân sách quốc phòng 55 tỷ USD cho năm tài khóa 2025 – mức cao nhất từ trước đến nay tính theo đồng yên. Sự gia tăng chi tiêu quốc phòng này phản ánh mối lo ngại ngày càng lớn trước tình hình an ninh khu vực, đặc biệt là sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc và các mối đe dọa từ Triều Tiên.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản nhận định nước này đang đối mặt với “tình thế an ninh phức tạp và khắc nghiệt nhất kể từ sau Thế chiến II”.

Căng thẳng thương mại và thông điệp chính trị?

Phát biểu của ông Trump được đưa ra đúng vào thời điểm nhạy cảm, khi Washington và Tokyo chuẩn bị đàm phán về một thỏa thuận thuế quan mới. Nhật Bản là một trong những đối tác thương mại có thặng dư lớn với Mỹ, và là quốc gia đầu tiên nằm trong danh sách đàm phán theo định hướng của chính quyền Trump từ trước.

Giới phân tích cho rằng, những phát ngôn của ông Trump không chỉ nhằm gây áp lực trong đàm phán thương mại, mà còn phản ánh quan điểm nhất quán của ông trong chính sách “Nước Mỹ trên hết” (America First). Ông đã từng phàn nàn rằng các đồng minh “dựa dẫm” quá nhiều vào Mỹ trong lĩnh vực quốc phòng mà không chia sẻ đủ gánh nặng.

Một ví dụ tiêu biểu là tuyên bố năm 2019, khi ông Trump nói rằng “Nhật có thể ngồi xem TV khi Mỹ bị tấn công”, hàm ý về sự bất cân xứng trong nghĩa vụ phòng thủ giữa hai nước.

Tokyo chưa phản hồi, nhưng áp lực gia tăng

Tính đến thời điểm hiện tại, chính phủ Nhật Bản chưa đưa ra phản hồi chính thức nào đối với phát biểu của ông Trump. Tuy nhiên, những tuyên bố này chắc chắn sẽ tạo thêm áp lực chính trị và ngoại giao cho Tokyo trong bối cảnh đang tìm cách duy trì mối quan hệ đồng minh ổn định với Mỹ.

Việc Mỹ duy trì cam kết an ninh với Nhật Bản luôn là yếu tố then chốt trong chiến lược đối ngoại và an ninh quốc gia của Tokyo. Mọi dấu hiệu cho thấy khả năng thay đổi lập trường của Mỹ – đặc biệt nếu ông Trump tái đắc cử – đều buộc Nhật Bản phải có những bước đi thận trọng và tính toán dài hạn hơn trong chiến lược quốc phòng.

Xem thêm: 

VIET HAN TRANSPORT Cung Cấp Dịch Vụ Gửi Mật Ông Đi Hàn

Dịch vụ gửi măng khô từ Việt Nam sang Nhật Bản giá rẻ